Klassikaal de concentratie verbeteren: is het mogelijk?

Klassikaal de concentratie verbeteren: is het mogelijk?

Concentratie bij leerlingen, vooral tieners, is een grote uitdaging in het onderwijs van vandaag. We zien het allemaal: leerlingen die moeite hebben om hun aandacht vast te houden, afgeleid raken door hun telefoon of door elkaar. Met de constante aanwezigheid van technologie en social media lijkt het bijna onmogelijk om een klas vol leerlingen langdurig gefocust te houden. Maar is het dan wel mogelijk om klassikaal de concentratie te verbeteren?

Het antwoord is "ja", maar er zijn wel een paar belangrijke voorwaarden. In dit blog deel ik inzichten en praktische tips over hoe je als docent de kracht van de groep kunt gebruiken om de focus van leerlingen te versterken. Het gaat om maatwerk, samenwerking en vooral: consistent oefenen.

Ja, maar...

De vraag of je klassikaal de concentratie kunt verbeteren, is met een volmondig "ja" te beantwoorden. Maar… er zijn nuances. Het is niet zo simpel als een ‘one-size-fits-all’ oplossing voor de hele klas. Waarom niet? Omdat elke leerling anders is. Waar sommige leerlingen van nature makkelijker gefocust kunnen blijven, raken anderen al snel afgeleid. Een aanpak die voor de ene leerling werkt, kan voor een andere totaal niet effectief zijn.

Dit vraagt van jou als docent een gezamenlijke aanpak, waarbij de kracht van de groep een grote rol speelt. De oplossing zit hem niet in iedereen hetzelfde laten doen, maar juist in maatwerk, met de groep als basis. Leerlingen hebben baat bij het zien van elkaars progressie en bij de motivatie die ontstaat wanneer je als klas een gezamenlijk doel hebt.

Maak het een gezamenlijk project

Een van de meest effectieve manieren om klassikaal de concentratie te verbeteren, is door er een gezamenlijk project van te maken. Wat ik vaak zie gebeuren, is dat de inspanningen om concentratie te verbeteren vooral uit de docent komen: jij ziet dat je leerlingen snel afgeleid zijn, je past je lessen aan, geeft tips en zet nieuwe structuren op. Dit werkt misschien eventjes, maar uiteindelijk blijft het ‘jouw project’. En zolang het jouw project is, verandert er weinig op de lange termijn.

Wat nodig is voor langdurige verandering, is dat het concentratieproces een groepsproject wordt. De klas moet zelf verantwoordelijkheid gaan voelen voor de gezamenlijke concentratie. Dit begint met het aangaan van het gesprek: wat willen de leerlingen zelf verbeteren? Waar lopen ze tegenaan? Hoe kunnen ze elkaar helpen?

Je kunt dit concreet maken door samen met je klas de startsituatie in kaart te brengen. Bespreek waar de focusproblemen liggen, wat oorzaken kunnen zijn van afleiding en welke oplossingen zij zelf willen proberen. Laat ze experimenteren met verschillende technieken. Niet iedereen hoeft hetzelfde te doen, maar door er samen aan te werken, ontstaat er meer motivatie en betrokkenheid.

Continu oefenen en reflecteren

Concentratie is niet iets wat vanzelf komt. Net als elke andere vaardigheid, vraagt het om continu oefenen en aandacht. Het is belangrijk dat leerlingen de kans krijgen om hun concentratievermogen te trainen in situaties die zij zelf als lastig ervaren. Dit kun je op verschillende manieren aanpakken, bijvoorbeeld door regelmatig ‘stilteblokken’ in te lassen waarin de hele klas stil werkt.

Maar na het oefenen komt iets minstens zo belangrijks: de nabespreking. Vraag je leerlingen na zo’n oefening wat ze ervaren hebben. Wat werkte voor hen? Wat leidde hen af? Door deze momenten van reflectie geef je hen inzicht in hun eigen patronen en help je hen bewuster om te gaan met hun focus. Dit proces van oefenen, reflecteren en aanpassen zorgt voor blijvende verbetering.

De kracht van de groep

Leerlingen hebben van nature een grote invloed op elkaar, zowel positief als negatief. Positieve groepsdruk kan een krachtig middel zijn om de concentratie in de klas te verbeteren. Wanneer leerlingen merken dat hun klasgenoten gefocust zijn, worden ze zelf ook gemotiveerd om beter hun best te doen. Dit kun je als docent stimuleren door de groepsdynamiek bewust te sturen.

Een goed voorbeeld hiervan is groepswerk waarbij leerlingen elkaar verantwoordelijk houden. Als één leerling afgeleid raakt, kunnen de anderen die leerling helpen om weer op het juiste spoor te komen. Het creëren van deze cultuur van samenwerking zorgt ervoor dat leerlingen elkaar ondersteunen in het behalen van hun doelen, inclusief het verbeteren van hun concentratie.

De vijf stappen van het concentratiewiel

Om dit proces stapsgewijs in je lessen te integreren, is het handig om te werken met een model zoals het concentratiewiel. Dit model bestaat uit vijf stappen die je helpen om samen met je leerlingen te werken aan betere concentratie:

1. Samenwerking: Zorg ervoor dat concentratie een groepsproject wordt, niet alleen iets wat jij als docent moet oplossen.
2. De startsituatie: Breng in kaart waar de klas nu staat, wat leerlingen zelf ervaren en hoe ze hun concentratie willen verbeteren.
3. Motivatie: Leerlingen moeten weten waarom concentratie belangrijk is, en hoe het hen helpt in hun leerproces. Dit vergroot hun motivatie om ermee aan de slag te gaan.
4. (Zelf)kennis: Help leerlingen reflecteren op hun eigen concentratievermogen en ontdek wat hen helpt of juist afleidt.
5. Experimenteren en trainen: Laat leerlingen verschillende technieken uitproberen en leer ze wat voor hen werkt. Concentratie is iets wat je kunt trainen, net zoals elke andere vaardigheid.

Klaar om aan de slag te gaan?

Klassikaal de concentratie verbeteren vraagt tijd en inzet, maar het kan een groot verschil maken in je lessen. Niet alleen help je leerlingen een waardevolle vaardigheid te ontwikkelen, maar je creëert ook een rustiger en effectiever leerklimaat. Je hoeft instructies minder vaak te herhalen en hebt meer tijd voor verdieping of individuele begeleiding.

Wil je meer leren over hoe je deze stappen kunt toepassen in je klas? In mijn training Concentratiecoach neem ik je stap voor stap mee in dit proces. In 8 weken tijd ontdek je hoe je samen met je leerlingen kunt werken aan blijvende concentratieverbetering. Interesse? Mail naar pauline@maakmijwatwijs.nl of stuur me een appje.