Stap 4: manieren bespreken om doel te bereiken

Naomi heeft bij stap 1 inzicht in haar eigen gedrag gekregen. Het is duidelijk geworden dat haar motivatie om de planning uit te voeren nog niet groot genoeg is. Bij stap 2 zijn we aan de slag gegaan met het vergroten van haar motivatie om te veranderen. Nadat Naomi de beslissing genomen had dat ze echt aan de slag wilde gaan met haar planning, heeft ze bij stap 3, het volgende doel gesteld: Ik ga de komende 6 weken 3 manieren uitproberen om me aan mijn planning te houden.

Wanneer je tieners begeleidt bij het leren, plannen en concentreren blijkt de grootste uitdaging vaak de motivatie te zijn. Wanneer die ontbreekt, heeft het aanleren van vaardigheden weinig zin. De leerling gaat er dan toch niks (of veel te weinig) mee doen, behalve als jij er steeds naast blijft zitten...

Dat is natuurlijk niet wat je wilt. Je wilt graag dat de leerling zelf met de geleerde vaardigheden aan de slag gaat. Bijvoorbeeld dat hij/zij zelf bedenkt om een planning te maken voor een toetsweek en deze ook uitvoert of zelf aanpassingen doet om zich beter te kunnen concentreren of zelf om hulp gaat vragen aan een docent als dat nodig is.

Daarvoor ontwikkelde ik 7 stappen om jouw leerlingen te leren leren, plannen en concentreren, waarbij je ze motiveert om dit ook echt te gaan doen.

In dit blog stap 4 van de 7 stappen.

Stap 4: manieren bespreken om het doel te bereiken

Bij stap 3 heeft de leerling een doel opgesteld, vaak wordt er dan meteen over gegaan op het maken van een plan. Toch is het handig om hier nog één stap tussen te zetten. Dat maakt het maken van het plan straks makkelijker én het vergroot de motivatie van de leerling om met het plan aan de slag te gaan.

In deze stap ga je met de leerling manieren bespreken om het doel te bereiken. De bedoeling is om meerdere ideeën vanuit de leerling zelf te ontlokken. Dit kun je bijvoorbeeld doen met de volgende vragen:

Welke ideeën heb je om met jouw doel aan de slag te gaan?

Stel dat een vriend/vriendin jou tips zou vragen om met dit doel aan de slag te gaan, welke tips zou je dan geven?

Iemand die jouw doel al heeft behaald, wat doet deze persoon?

Het doel is altijd dat de leerling erachter gaat komen welke manier wel of niet werkt voor hem/haar. Dat is voor iedereen anders, dus de leerling gaat experimenteren om hierachter te komen. Als je dit aan leerling uitlegt, vinden ze dit vaak fijn om te horen. Het maakt het ook laagdrempeliger voor ze om met ideeën te komen en om ermee aan de slag te gaan.

De nadruk ligt dus op meerdere ideeën die van de leerling zelf komen.

Het zal regelmatig voorkomen dat er in de vorige stappen al manieren naar voren zijn gekomen om het doel te bereiken. Als dat zo is, dan zet je die manieren nu op een rijtje en wanneer nodig kun je deze aanvullen met nog meer manieren.

Mag ik dan helemaal geen tips geven?

Is een vraag die ik vaak krijg wanneer ik vertel dat het de bedoeling is om ideeën bij de leerling te ontlokken. Natuurlijk mag dat wel, maar....denk daarbij aan deze voorwaarden:
- geef pas tips bij deze stap, niet eerder.
- geef alleen tips als het nodig is voor de leerling, als deze dus zonder jouw hulp niet tot ideeën komt.
- houdt de regie bij de leerling.

Waarom dit zo belangrijk is:

Ongevraagd advies of ongevraagde tips, hoe goedbedoeld ook, werken averechts. Denk maar eens aan een moment waarop jij ongevraagd advies van iemand kreeg... Hoe goed het advies ook was, als je er niet voor open stond, is de kans groot dat de ander je irriteerde met dit ongevraagde advies. Reacties op ongevraagd tips zullen dan ook vaak weerstand oproepen: 'Dat snap ik zelf ook wel.', 'Dat werkt niet voor mij.', 'Ja, dat ga ik wel proberen.' (Maar je weet allebei dat hier niks mee gaat gebeuren...)

Zo kun je informatie geven waar de leerling wel naar wil luisteren

Er zijn een paar 'kleine' dingen die jij kunt doen, die een heel groot verschil maken:
- Vraag de leerling om toestemming voordat je tips gaat geven. 'Mag ik je een tip geven?', 'Mag ik je vertellen wat voor andere leerlingen werkt?'
- Geef meerdere korte tips waaruit de leerling kan kiezen. 'Ik geef je 3 korte tips, zodat jij kunt kiezen wat er bij jou past.'
- Vind de keuze van de leerling oké. Jij geeft verschillende opties, de leerling kiest. En wat de leerling ook kiest, de keuze is goed. Het is tenslotte de leerling die ermee aan de slag moet, niet jij. Jij bent de nieuwsgierige onderzoeker zonder oordeel, die samen met de leerling op zoek is naar wat voor deze leerling werkt.

Het doel van Naomi was: Ik ga de komende 6 weken 3 manieren uitproberen om me aan mijn planning te houden. Bij stap 3 vertelde Naomi over haar vriendin die zich goed aan haar planning kan houden, toen zijn er al manieren naar boven gekomen die zouden kunnen helpen. Het doel nu is om deze manieren te inventariseren en eventueel aan te vullen, zodat Naomi kan beslissen waar ze mee aan de slag wil gaan. 'Naomi, jouw doel is om 3 manieren uit te proberen om je aan je planning te houden, welke manieren zouden dit kunnen zijn?'
'Nou mijn vriendin werkt dus met een planner, misschien werkt dat voor mij ook wel. Ook moet ik misschien me meer houden aan wat ik van tevoren bedacht heb. Ik vind het alleen zo vervelend als ik echt mijn best doe om me aan mijn planning te houden en het dan niet lukt.'
'Je bent bang dat dat nu ook weer gebeurt.'
'Ja klopt, en dat maakt eigenlijk dat ik er niet aan wil beginnen.'
'Dus het is belangrijk dat het haalbaar is.'
'Ja, misschien moet ik met weinig op mijn planning beginnen.'
'Oké, dan heb je al 3 dingen: een planner, je houden aan wat je bedacht hebt, weinig inplannen. Zijn er nog andere dingen die zouden kunnen helpen?'
'Weet ik niet.'
'Mag ik je een paar dingen vertellen die voor andere leerlingen werken die hier ook mee bezig zijn?'
'Is goed.'
'Ik noem 3 dingen, dan kun jij kijken wat je hiervan misschien wel eens zou willen uitproberen. Voor sommige leerlingen werkt het om op een vast moment een planning te maken, het kan werken om een alarm te zetten wanneer je ergens aan wilt beginnen en laatst had ik een leerling die steeds zijn planning vergat die de planning nu op een plek heeft neergelegd waar hij er steeds langs loopt, zodat hij het niet kan vergeten. Wat vind je hiervan?'
'Dat alarm vind ik helemaal niks hoor.'
'Dat hoeft ook niet. Wat spreekt je wel aan?'
'Die plek waarop ik het steeds zie, zou wel kunnen helpen, dat kan er misschien wel voor zorgen dat ik het gewoon niet kan vergeten.'

Na dit gesprek heeft Naomi dus meerdere manieren hoe zij met haar doel aan de slag kan gaan. Soms stimuleert dit om het ook meteen te gaan doen, maar dit hoeft nog niet. De volgende stap is om alle informatie tot nu toe in een plan te zetten.

Hoe je informatie kunt geven op deze manier is een belangrijk onderdeel van de training Motiverende gespreksvoering. Deelnemers aan de training merken vaak een enorm verschil wanneer zij het geven van informatie op een andere manier aanpakken. Ze merken vooral verschil in hoe soepel het gesprek verloopt en in dat de leerling er nu veel meer ook echt mee aan de slag gaat.