Wie herkent het niet? Dat je aan het eind van de dag denkt, morgen ga ik het echt anders doen?
- dan ga ik gezonder eten;
- wel naar buiten;
- niet op Facebook;
- geconcentreerd werken;
- minder piekeren enz.
Van leerlingen hoor ik dit ook. Die nemen zich ook veel voor, ze gaan echt:
- op tijd beginnen met leren voor toetsen;
- stoppen met uitstellen;
- geconcentreerd leren;
- zich aan hun planning houden;
- hun huiswerk bijhouden enz.
Hoe goed en oprecht gemeend deze goede voornemens ook zijn, meestal kom je er de volgende dag achter dat het weer niet gelukt is. Het gebeurde mij van de week ook weer. Ik baalde dat ik tijdens het werken met zoveel dingen tegelijk bezig was geweest. Waardoor ik steeds afgeleid was, dingen vergat en doodmoe was aan het eind van de dag. Dit ga ik morgen anders doen dacht ik, morgen ga ik met één taak tegelijk bezig en ga ik me wel concentreren.
Je hebt vast al geraden dat dit me de volgende dag niet gelukt is. Mijn goede voornemen om het anders aan te pakken was echt niet genoeg. Met als gevolg, een negatieve spiraal:
Morgen ga ik het echt anders doen --> Het lukt me niet om het anders te doen --> Wat stom dat het me niet lukt --> Het lukt me helemaal niet meer om te doen wat ik me had voorgenomen.
En zo praten we onszelf (on)bewust een heleboel negativiteit aan, waardoor we in die negatieve spiraal belanden.
Het is niet realistisch om van jezelf (en je leerlingen!) te verwachten dat je gedrag kunt veranderen met goede voornemens.
Hoe dat komt:
Korte termijn pijn is lange termijn fijn.
En andersom korte termijn fijn is lange termijn pijn.
En dit is dan ook wat gedragsverandering zo moeilijk en complex maakt.
Onze hersens kiezen graag voor het makkelijke gedrag. Gedrag wat op de korte termijn fijn is, maar op de lange termijn juist niet. Bij mij bijvoorbeeld: het geconcentreerd aan één taak werken. Het makkelijke gedrag is om 3 dingen tegelijk te doen. Ik hoef niet te kiezen wat ik doe, met 3 schermen open mis ik niks en krijg ik steeds een dopamine shot binnen van weer een nieuw bericht/mail enz. Op korte termijn kan dit fijn zijn, maar op de lange termijn niet. Ik krijg mijn werk niet af, mijn werk is van mindere kwaliteit en het kost me veel meer energie. Toch willen mijn hersens het liefst dat ik kies voor dit ineffectieve gewoontegedrag.
Het effectieve gedrag, geconcentreerd aan één taak werken, levert me natuurlijk veel meer op, maar zorgt op de korte termijn ook voor pijn. Ik moet de neiging om verschillende dingen tegelijk te doen onderdrukken, ik moet omgaan met het ongemakkelijk gevoel als ik iets moeilijk vind (dan zou ik anders even iets anders gaan doen...).
Uiteraard kun je jezelf wel effectief gewoontegedrag aanleren. En wanneer je hier echt een gewoonte van hebt gemaakt, dan is dit het automatische gedrag en wordt het veel makkelijker, omdat de strijd in je hersens dan veel minder is geworden.
Dit kun je doen om je leerlingen (en jezelf!) effectief gewoontegedrag aan te leren:
- Zoek bewijs voor het goede gedrag. In plaats van steeds te kijken naar wat niet lukt, zijn er ook veel momenten waarop iets wel lukt. Kijk daarnaar. Schrijf dit op en sta hierbij stil. Dan ontstaat er een positieve spiraal, die er ook weer voor zal zorgen dat je steeds meer van dit gedrag laat zien.
- Maak het makkelijk. Niet snoepen terwijl er een snoep pot voor je neus staat is niet te doen. Geconcentreerd werken met een telefoon naast je ook niet. Maar het jezelf makkelijk om het goede gedrag vol te houden.
- Maak het klein. Werk 10 minuten geconcentreerd aan één taak. Loop 5 minuten hard. Eet elke dag groente bij je lunch. Dit zijn kleine dingen, die een mooi begin vormen. Door het steeds waar te maken, kom je ook weer in die positieve spiraal terecht. Als het goed gaat, kun je dit steeds verder uitbreiden.
- Wees een beetje lief voor jezelf! Het is zo makkelijk om alles te zien wat er niet lukt. En om op andere momenten ook streng te zijn over alles wat niet lukt. Kijk alleen naar de momenten waarop je het jezelf hebt voorgenomen om het nieuwe gedrag te laten zien. Je helpt je leerling om lief te zijn voor zichzelf door bij de volgende keer dat je deze ziet niet te vragen 'hoe is het gegaan deze week?' maar te vragen 'wat is er al gelukt deze week?'
Wat ik heb gedaan om geconcentreerd aan één taak te werken: een app geïnstalleerd op mijn computer om op bepaalde tijden sites te blokkeren, focusblokken ingepland in mijn agenda, en ik ben liever geweest voor mezelf door niet negatief te doen als ik op andere tijden wel met meerdere dingen tegelijk bezig was.
Het is heel goed om te ervaren hoe ingewikkeld gedragsverandering is en hoeveel dit je kan opleveren als het lukt! Dit maakt dat je daarna ook je leerlingen hier beter mee kunt helpen. Dus... Welke goede gewoonte ga jij jezelf aanleren?
Meer lezen over gedragsverandering en hoe je je leerlingen hierbij kunt begeleiden?
Koop dan mijn boek: Motiveer en leer!
Leer jouw leerlingen zo leren, plannen en concentreren dat ze het echt gaan doen.
Klik hier om het boek te kopen.
