Gesprekken zijn een heel belangrijk onderdeel in jouw werk als mentor/docent/RT'er/huiswerkbegeleider/kindercoach.
In minimaal 80 % van de gesprekken is het het doel om leerlingen te motiveren tot verandering.
Een motivatiegesprek dus.
Denk hierbij aan:
- Op tijd op school komen;
- Een planning maken voor het huiswerk;
- Op tijd beginnen met leren voor toetsen;
- Goed opletten tijdens de les;
- Meer inzet tonen;
- Leerstrategieën inzetten tijdens het leren;
- enz. enz.
Bij allemaal is er verandering van het gedrag nodig. Lang niet altijd is er bij de leerling motivatie om dit te veranderen. Bijvoorbeeld omdat ze er het nut niet van inzien, ze vinden het moeilijk, ze weten niet hoe, ze hebben er geen zin in, het is moeite...
Zolang de motivatie er niet is, heeft het ook geen zin om een leerling wel de vaardigheden aan te leren.
Klinkt logisch toch? Maar toch is dit iets wat heel vaak gebeurd.
Bijvoorbeeld in de volgende situatie:
Ouders melden hun kind aan voor extra hulp, omdat ze thuis veel gedoe hebben over huiswerk. Hun kind stelt constant uit en doet niks uit zichzelf aan school. Tijdens het intakegesprek blijkt dat het probleem bij het plannen zit. Moeder: "Hij moet echt leren plannen, hij heeft nu helemaal geen overzicht." Uit de rest van het gesprek komt ook duidelijk naar voren dat de jongen er erg bij gebaat zou zijn om te leren plannen. Wat er de komende lessen gebeurt: de jongen leert een planning maken. Hij leert de vaardigheid aan. Na een poosje zal hij de vaardigheid plannen beheersen.
Maar...
Zal het beheersen van deze vaardigheid er ook voor zorgen dat deze jongen daadwerkelijk blijft plannen en deze uitvoeren? Ook als hij geen begeleiding meer krijgt?
Waarschijnlijk niet. De kans dat de motivatie daar groot genoeg voor is, is klein. Het aanleren van de vaardigheid is pas de allerlaatste stap. Eerst is het van belang om de motivatie te vergroten. Doe je dan niet dan is dit hoogstwaarschijnlijk het gevolg:
- De leerling gaat meteen al in de weerstand en staat er niet voor open om te leren plannen.
- De leerling vertoont sociaal wenselijk gedrag en doet wat hij moet doen, zolang hij door iemand 'gecontroleerd' wordt.
- De leerling gaat er wel mee aan de slag, maar zodra hij het na de begeleiding weer zelf moet doen, lukt het niet om het vol te houden.
En dat willen we voorkomen, toch?!
Mijn inziens gaat het om het veranderen van gedrag in plaats van het aanleren van een vaardigheid. En voor het veranderen van gedrag moet de motivatie groot genoeg zijn. Deze kun je vergroten door met de leerling in gesprek te gaan.
Deze 5 dingen zijn belangrijk bij het voeren van een motivatiegesprek:
1 - Relatie aangaan
De basis van een goed gesprek is een positieve samenwerkingsrelatie. De belangrijkste punten:
- Werkrelatie gebaseerd op vertrouwen en wederzijds respect.
- Samenwerking in richting van de doelen.
- Aandacht en interesse.
2. Gesprekstechnieken
Dit zijn de vaardigheden die ervoor zorgen dat je je gesprek zo effectief mogelijk kunt voeren:
Open vragen stellen: zodat de ander de ruimte krijgt om te denken en te spreken.
Reflectief luisteren: zodat de ander zich begrepen voelt en verder gaat exploreren.
Bevestigen: zodat het zelfvertrouwen van de ander stijgt.
Samenvatten: zodat de ander zich begrepen voelt en de focus duidelijk blijft.
Informatie geven: zodat de ander een goede keuze kan maken.
3. Fases in een gesprek
Een gesprek bestaat uit verschillende fases:
Engagement: het aangaan van een samenwerkingsrelatie.
Focus: het doel van het gesprek is duidelijk.
Ontlokken: zoveel mogelijk redenen om te veranderen ontlokken.
Plannen: het gesprek wordt afgesloten met concrete afspraken.
4. Weerstand
Goedbedoeld proberen we vaak leerlingen te overtuigen om iets wel/niet te doen. Bijvoorbeeld door argumenten, adviezen en oplossingen aan te dragen. Dit wordt de reparatiereflex genoemd. Hoe meer jij je leerling probeert te overtuigen, hoe meer weerstand (en dus minder motivatie) er ontstaat bij je leerling. Het begint met het herkennen van de reparatiereflex ('O, ik doe het weer..'), en in plaats daarvan de gesprekstechnieken inzetten.
5. Autonomie
Autonomie is een basisbehoefte. Zeker bij pubers is het erg belangrijk dat zij zich gekend voelen in hun autonomie. Belangrijk in een gesprek is dat je leerlingen zelf keuzes laat maken. Bijvoorbeeld aan welk doel ze willen werken en hoe ze dit gaan doen. Weten ze niet hoe ze het aan kunnen pakken, dan kun je vragen of je wat opties mag geven. Daar kunnen ze er dan zelf 1 uit kiezen, zo blijft het gevoel van autonomie.
Meer weten over het voeren van een motivatiegesprek?
Lees dan mijn boek 'Motiveer en leer!'
Liever samen aan de slag? Dan is de training Motiverende gespreksvoering misschien wel wat voor jou.
